NGIRI (HERNIA) ni nini?
Ngiri hujulikana pia kama “Hernia” kwa Kiingereza. Ugonjwa wa mshipa wa ngiri ni matokeo anayopata mtu kutokana na misuli au kuta za tishu mwilini zinazoshikilia au kubeba viungo fulani mwilini kupoteza uimara wake. Au kuta hizo kuwa na uwazi na kupelekea viungo hivyo kutoshikiliwa vizuri katika sehemu vinapostahili kuwepo.
Tunaweza kuufahamu zaidi ugonjwa wa ngiri kama hali inayotokea katika mwili ambapo sehemu fulani ya nyama ya viungo mbalimbali vya mwili hujipenyeza kupitia sehemu iliyo dhaifu ya mwili na kutokeza upande wa pili. Sehemu inayoathiriwa mara nyingi ni maeneo ya tumbo, kokwa, pumbu na kadhalika ambapo baadhi ya viungo vya mwili vilivyomo tumboni hujipenyeza kupitia vitundu vinavopitisha mishipa ya fahamu inayohudumia kokwa (Spesmatic Cord), hivyo baada ya kujipenyeza huteremka hadi ndani ya korodani hali ambayo hukamilisha kuwepo kwa ugonjwa wa mshipa wa ngiri.
Sehemu ambazo Ngiri inaweza kutokea ni pamoja na maeneo ya:
- Tumboni
- Eneo la kinena
- Eneo la paja kwa juu
- Eneo ambalo mtu amewahi kufanyiwa upasuaji siku za nyuma
- Kifuani n.k.
Ugonjwa huu wa ngiri unawapata watu wa jinsia zote na wa umri wowote.
Aina za Ngiri:
Ugonjwa wa mshipa wa ngiri unaweza kujitokeza maeneo mbalimbali ya mwili na aina ya ngiri hutegemea na sehemu ngiri ilipojitokeza.
- Ngiri maji – Hii ni aina ya ngiri ijulikanayo pia kwa kitaalamu kama (hydrocele)
- Ngiri kavu (Hernia) hujulikana pia kama ‘fermoral hernia’ kwa wanawake na huitwa ‘scrotal hernia’ kwa wanaume
- Ngiri ya kwenye kifua – hujulikana pia kitaalamu kama ‘hiatus hernia’
- Ngiri ya tumbo – hujulikana pia kama ‘abdominal hernia’
- Ngiri ya kwenye kitovu – hujulikana pia kama ‘umbilical hernia”
- Ngiri ya sehemu ya haja kubwa – hujulikana pia kama ‘anal hernia’
Vitu vinavyo weza kusababisha ugonjwa wa NgiriNGIRI (HERNIA) ni nini?
Ngiri hujulikana pia kama “Hernia” kwa Kiingereza. Ugonjwa wa mshipa wa ngiri ni matokeo anayopata mtu kutokana na misuli au kuta za tishu mwilini zinazoshikilia au kubeba viungo fulani mwilini kupoteza uimara wake. Au kuta hizo kuwa na uwazi na kupelekea viungo hivyo kutoshikiliwa vizuri katika sehemu vinapostahili kuwepo.
Tunaweza kuufahamu zaidi ugonjwa wa ngiri kama hali inayotokea katika mwili ambapo sehemu fulani ya nyama ya viungo mbalimbali vya mwili hujipenyeza kupitia sehemu iliyo dhaifu ya mwili na kutokeza upande wa pili. Sehemu inayoathiriwa mara nyingi ni maeneo ya tumbo, kokwa, pumbu na kadhalika ambapo baadhi ya viungo vya mwili vilivyomo tumboni hujipenyeza kupitia vitundu vinavopitisha mishipa ya fahamu inayohudumia kokwa (Spesmatic Cord), hivyo baada ya kujipenyeza huteremka hadi ndani ya korodani hali ambayo hukamilisha kuwepo kwa ugonjwa wa mshipa wa ngiri.
Sehemu ambazo Ngiri inaweza kutokea ni pamoja na maeneo ya:
- Tumboni
- Eneo la kinena
- Eneo la paja kwa juu
- Eneo ambalo mtu amewahi kufanyiwa upasuaji siku za nyuma
- Kifuani n.k.
Ugonjwa huu wa ngiri unawapata watu wa jinsia zote na wa umri wowote.
Aina za Ngiri:
Ugonjwa wa mshipa wa ngiri unaweza kujitokeza maeneo mbalimbali ya mwili na aina ya ngiri hutegemea na sehemu ngiri ilipojitokeza.
- Ngiri maji – Hii ni aina ya ngiri ijulikanayo pia kwa kitaalamu kama (hydrocele)
- Ngiri kavu (Hernia) hujulikana pia kama ‘fermoral hernia’ kwa wanawake na huitwa ‘scrotal hernia’ kwa wanaume
- Ngiri ya kwenye kifua – hujulikana pia kitaalamu kama ‘hiatus hernia’
- Ngiri ya tumbo – hujulikana pia kama ‘abdominal hernia’
- Ngiri ya kwenye kitovu – hujulikana pia kama ‘umbilical hernia”
- Ngiri ya sehemu ya haja kubwa – hujulikana pia kama ‘anal hernia’
- Uzito mkubwa wa mwili wa kupitiliza au kuongezeka uzito kwa ghafla,
- Kua na kazi ya kubeba au kunyanyua vitu vizito,
- Tatizo la kukohoa au kupiga chafya kwa muda mrefu,
- Ujauzito au matatizo yanayojitokeza kwa mwanamke wakati wa kujifungua.
Shida za hernia: Shida za hernia ni pamoja na:
- maambukizi: Usumbufu mkubwa na maambukizo yanaweza kutokea kutokana na mtiririko wa damu usiofaa kwenye ukuta wa tumbo.
- Kifungo: Inatokea wakati mwinuko wa yaliyomo ya hernia umekwama ndani ya doa dhaifu katika ukuta wa tumbo.
- Kukaba koo: Ngiri iliyonyongwa hupoteza mtiririko wa damu. Kama matokeo, tishu zinaweza kuvimba na kuambukizwa, na hatimaye kusababisha kifo cha tishu. Hii inahitaji matibabu ya haraka.
- Kuzuia matumbo: Kuziba kwa matumbo kunaweza kusababishwa na kuziba kwa njia.
Shida za upasuaji wa hernia: Shida za upasuaji wa hernia ni pamoja na:
- Uundaji wa hematoma au seroma: Kwa matukio ya 5-25%, ni matatizo ya kawaida ya upasuaji wa hernia ya laparoscopic. Nyingi kati ya hizi hutoweka zenyewe baada ya wiki nne hadi sita. Hii inaweza kudhibitiwa kwa kupunguza mtengano wa kifuko cha hernial kutoka kwa vijenzi vya kamba.
- Neuralgia: Neuralgias zilikuwa za kawaida zaidi katika mbinu ya intraperitoneal onlay mesh. Kwa kawaida, tack entrapment au mesh-induced fibrosis ni sababu za maendeleo yao. Kwa kuzuia matundu ya pembeni ya pete ya kina ya inguinal, shida hii inaweza kuepukwa.
- Uhifadhi wa mkojo: Matukio ya uhifadhi wa mkojo ni kati ya 1.3% hadi 5.8%. Kawaida huonekana kwa wagonjwa wazee, haswa wagonjwa wa kibofu.
- Maumivu ya korodani: Kupasuliwa kwa kifuko kupita kiasi kutoka kwa miundo ya kamba husababisha uvimbe wa korodani na maumivu ya korodani.
- Kukataliwa kwa matundu: Kukataliwa kwa matundu ni jibu lisilofaa kwa matundu ya upasuaji ambayo hutumiwa sana kurekebisha hernias. Inaweza kusababisha maumivu yanayoendelea, kuvimba, na hata uhamaji wa matundu, au kuhama kwa wavu.
- Maambukizi kutokana na matundu na majeraha: Maambukizi ya matundu ni shida inayoweza kuwa mbaya, kwa hivyo katika mchakato mzima, uangalifu mkubwa lazima upewe ili kudumisha tahadhari za aseptic. Ingawa, maambukizi ya jeraha ni ya chini kabisa ikilinganishwa na maambukizi ya mesh.
- Kujirudia: Hata katika hali ambapo upasuaji unafanikiwa, hernia inaweza kurudia katika 1-5% ya kesi. Hernias kubwa na aina maalum za hernias huathirika zaidi na kusababisha shida hii.
- maambukizi: Usumbufu mkubwa na maambukizo yanaweza kutokea kutokana na mtiririko wa damu usiofaa kwenye ukuta wa tumbo.
- Kifungo: Inatokea wakati mwinuko wa yaliyomo ya hernia umekwama ndani ya doa dhaifu katika ukuta wa tumbo.
- Kukaba koo: Ngiri iliyonyongwa hupoteza mtiririko wa damu. Kama matokeo, tishu zinaweza kuvimba na kuambukizwa, na hatimaye kusababisha kifo cha tishu. Hii inahitaji matibabu ya haraka.
- Kuzuia matumbo: Kuziba kwa matumbo kunaweza kusababishwa na kuziba kwa njia.
Shida za upasuaji wa hernia: Shida za upasuaji wa hernia ni pamoja na:
- Uundaji wa hematoma au seroma: Kwa matukio ya 5-25%, ni matatizo ya kawaida ya upasuaji wa hernia ya laparoscopic. Nyingi kati ya hizi hutoweka zenyewe baada ya wiki nne hadi sita. Hii inaweza kudhibitiwa kwa kupunguza mtengano wa kifuko cha hernial kutoka kwa vijenzi vya kamba.
- Neuralgia: Neuralgias zilikuwa za kawaida zaidi katika mbinu ya intraperitoneal onlay mesh. Kwa kawaida, tack entrapment au mesh-induced fibrosis ni sababu za maendeleo yao. Kwa kuzuia matundu ya pembeni ya pete ya kina ya inguinal, shida hii inaweza kuepukwa.
- Uhifadhi wa mkojo: Matukio ya uhifadhi wa mkojo ni kati ya 1.3% hadi 5.8%. Kawaida huonekana kwa wagonjwa wazee, haswa wagonjwa wa kibofu.
- Maumivu ya korodani: Kupasuliwa kwa kifuko kupita kiasi kutoka kwa miundo ya kamba husababisha uvimbe wa korodani na maumivu ya korodani.
- Kukataliwa kwa matundu: Kukataliwa kwa matundu ni jibu lisilofaa kwa matundu ya upasuaji ambayo hutumiwa sana kurekebisha hernias. Inaweza kusababisha maumivu yanayoendelea, kuvimba, na hata uhamaji wa matundu, au kuhama kwa wavu.
- Maambukizi kutokana na matundu na majeraha: Maambukizi ya matundu ni shida inayoweza kuwa mbaya, kwa hivyo katika mchakato mzima, uangalifu mkubwa lazima upewe ili kudumisha tahadhari za aseptic. Ingawa, maambukizi ya jeraha ni ya chini kabisa ikilinganishwa na maambukizi ya mesh.
- Kujirudia: Hata katika hali ambapo upasuaji unafanikiwa, hernia inaweza kurudia katika 1-5% ya kesi. Hernias kubwa na aina maalum za hernias huathirika zaidi na kusababisha shida hii.
Tahadhari baada ya upasuaji wa hernia:
Tahadhari zinazopaswa kufuatwa baada ya upasuaji wa hernia ni kama ifuatavyo.
- Usinyanyue mizigo mizito hadi itakapoondolewa na daktari wa upasuaji.
- Mgonjwa ataruhusiwa polepole na daktari wa upasuaji kufanya shughuli za kawaida, lakini sio mara moja.
- Vyakula vyenye nyuzinyuzi ni vizuri kula baada ya upasuaji.
- Ulaji wa kutosha wa maji na lishe inahitajika.
- Uzito wenye afya unapaswa kudumishwa.
- Utunzaji wa jeraha unapaswa kuchukuliwa ipasavyo, kama inavyoongozwa na daktari wa upasuaji au wafanyikazi wa afya.
- Epuka kuvuta sigara na unywaji pombe.
- Epuka mafadhaiko na mafadhaiko.
- Usafi sahihi unapaswa kudumishwa.
- Dawa zilizoagizwa na daktari na ufuatiliaji wa mara kwa mara unapaswa kudumishwa.
Wakati wa kupona upasuaji wa hernia: Wagonjwa wengi kawaida hupona ndani ya wiki 1-2 baada ya upasuaji. Hata hivyo, muda wa kupona unaweza kutofautiana kutoka kwa mgonjwa mmoja hadi mwingine kwa kuwa inategemea aina ya upasuaji aliofanyiwa, hali ya jumla ya afya ya mgonjwa, na magonjwa mengine yanayoambatana nayo. Wagonjwa wengine wanaweza kuchukua zaidi ya wiki 4 kupona kabisa.
Hitimisho la hernia: Watu wa umri wote na jinsia wanaweza kuathiriwa na hernias, ambayo ni ya mara kwa mara. Ingawa kwa kawaida sio mbaya, zinaweza kuwa na athari mbaya kwa ubora wa maisha na kuhitaji matibabu. Upasuaji wa ngiri kawaida hufanikiwa na hutoa suluhisho la kudumu. Kama ilivyoelezwa hapo awali, kuna njia kadhaa za matibabu ya hernia, ikiwa ni pamoja na taratibu za wazi na za laparoscopic. Kushauriana na mtaalamu wa hernia ni muhimu sana ili kuboresha ubora wa maisha.
makala hii imeandaliwa na:-
oscar aron kilengule.
mawasiliano:-
email: aronkilengule@gmail.com
whatsaap: +255758420006
calls: +255677706007
Tahadhari baada ya upasuaji wa hernia:
Tahadhari zinazopaswa kufuatwa baada ya upasuaji wa hernia ni kama ifuatavyo.
- Usinyanyue mizigo mizito hadi itakapoondolewa na daktari wa upasuaji.
- Mgonjwa ataruhusiwa polepole na daktari wa upasuaji kufanya shughuli za kawaida, lakini sio mara moja.
- Vyakula vyenye nyuzinyuzi ni vizuri kula baada ya upasuaji.
- Ulaji wa kutosha wa maji na lishe inahitajika.
- Uzito wenye afya unapaswa kudumishwa.
- Utunzaji wa jeraha unapaswa kuchukuliwa ipasavyo, kama inavyoongozwa na daktari wa upasuaji au wafanyikazi wa afya.
- Epuka kuvuta sigara na unywaji pombe.
- Epuka mafadhaiko na mafadhaiko.
- Usafi sahihi unapaswa kudumishwa.
- Dawa zilizoagizwa na daktari na ufuatiliaji wa mara kwa mara unapaswa kudumishwa.
Wakati wa kupona upasuaji wa hernia: Wagonjwa wengi kawaida hupona ndani ya wiki 1-2 baada ya upasuaji. Hata hivyo, muda wa kupona unaweza kutofautiana kutoka kwa mgonjwa mmoja hadi mwingine kwa kuwa inategemea aina ya upasuaji aliofanyiwa, hali ya jumla ya afya ya mgonjwa, na magonjwa mengine yanayoambatana nayo. Wagonjwa wengine wanaweza kuchukua zaidi ya wiki 4 kupona kabisa.
Hitimisho la hernia: Watu wa umri wote na jinsia wanaweza kuathiriwa na hernias, ambayo ni ya mara kwa mara. Ingawa kwa kawaida sio mbaya, zinaweza kuwa na athari mbaya kwa ubora wa maisha na kuhitaji matibabu. Upasuaji wa ngiri kawaida hufanikiwa na hutoa suluhisho la kudumu. Kama ilivyoelezwa hapo awali, kuna njia kadhaa za matibabu ya hernia, ikiwa ni pamoja na taratibu za wazi na za laparoscopic. Kushauriana na mtaalamu wa hernia ni muhimu sana ili kuboresha ubora wa maisha.
makala hii imeandaliwa na:-
oscar aron kilengule.
mawasiliano:-
email: aronkilengule@gmail.com
whatsaap: +255758420006
calls: +255677706007
0 comments: